Atasözleri, söyleyeni belli olmayan ve uzun yıllar boyu mevcudiyetini koruyarak günümüze ulaşabilmiş güçlü anlam barındıran, mecaz ağırlıklı ve kısa söz öbekleridir.

Atasözü yalnızca bir kültür, inanç ya da düşünce için kullanılmaz. Aynı zamanda atasözleri ve anlamları halkın ortak dil zevkini de ortaya çıkaran unsurlardır.

Atasözleri karmaşık yapıdaki olgu ve olayları adeta nakış gibi işleyerek bizlere hem öğüt mahiyetinde karşımıza çıkarır.

Örnek vermek gerekirse “Yanlış hesap Bağdat’tan döndürür “ atasözü bu sözlerden birisidir bu atasözü aslında ne demek istiyor bunu hikâyesi ile birlikte gelin inceleyelim.

İstanbul’da bulunan tarihi kapalı çarşıya kervanlar gelirmiş ve tüccarların siparişleri, örneğin kumaş, kürk gibi nesneler dağıtılır ve sonrasında tüccarlardan para tahsilatı yapılırmış.

Bir alışveriş sonrası, bir tüccar hesap yaparken bir kervancıyı yanlış ve hileli bir işlemle 400 altın zarara uğratmış. Bu hesaptaki yanlışlığı anlayamayan kervancı Bağdat – Mısır seferine çıkmış ve olay burada gelişmiş. Bu esnada tüccar düşünmüş ki; kervancı bu seferden 6-7 ayda döner ve ben de bu sürede bu parayı işletirim. Kervancının ise yolu uzun, zamanı bolmuş. Bu yolculukta bütün hesapları uzun uzadıya incelemiş.

Kervancı tüccarın yaptığı hileyi anlamış ve kervan Bağdat’a girmek üzereyken kervanı oğluna emanet etmiş. “Siz beni Bağdat’ta bekleyin.” diyerek bir ata atlamış ve dörtnala İstanbul’a yola çıkmış.

Tüccarın kendisine bu parayı hemen vermeyeceğini düşünerek bir plan yapmış. Dostlarından yardım istemiş ve ertesi gün olmuş. Tüccarın dükkânına iki kadın girmiş. “Herkese sorduk; bu çevrede en güvenilir tüccar sizmişsiniz bunu öğrendik ve size bu iki çantayı emanet etmek istiyoruz.” demişler. Çantaların içinde inci, pırlanta, altın gibi değerli nesneler varmış ve tüccara gösterip olur da gelemezsek bunlar size helal olsun, bir dua okutursun diyerek gitmişler. Bunu duyan tüccar hürmette sınırsız bir şekilde tebessümle davranmış. Bu esnada kervancı içeri girmiş. Tüccar kervancıyı görür görmez henüz kervancı lafa başlamadan: “Yahu hoş geldin, bizim hesapta yanlışlık olmuş paranı ayırdım.” Demiş. 

Dükkândaki kadınlar birden: “Biz vazgeçtik, kısmetse başka zamana” demişler. Bu sırada oyuna geldiğini anlayan tüccar, kervancının peşinden gidip “Hani sen Mısır’a gidecektin, oyuna getirdin beni!” demiş. Atına binen kervancı:

“Yanlış hesap, adamı Bağdat’tan döndürür.” demiş ve yoluna gitmiş.